سدیم لوریل سولفات در خمیردندان یکی از عناصر رایج و پرکاربرد است و به‌عنوان یک سورفکتانت و در واقع نوعی صابون است. ممکن است تعجب کنید که چرا خمیر دندان شما به صابون نیاز دارد!! اما بهتر است بدانید برای ضخیم شدن خمیر دندان و همچنین کمک به کف کردن و حل شدن پلاک دندان در حین مسواک زدن وجود یک ترکیب صابونی ضروری است. از طرفی این ماده ارزان است و فرمولاسیون انواع خمیردندان را برای تولیدکنندگان آسان می کند. با این حال، علیرغم نکات مثبت تولید خمیردندان، سدیم لوریل سولفات دارای معایب قابل توجهی است که باعث می شود به جای آن به دنبال خمیر دندان بدون SLS بگردید تا با آن مسواک بزنید. اما بیایید ابتدا کمی با این ماده آشنا شویم و سپس به کاربردها، مزایا و معایب آن بپردازیم.

سدیم لوریل سولفات چیست؟

SLS ترکیبی آلی و اورگانیک است که به دارای دو خاصیت آبدوستی و آبگریزی در ساختار خود بوده و به همین دلیل می تواند به عنوان سورفکتانت (فعال کننده سطح)‌ استفاده شود. فعال کننده های سطح موجب کاهش کشش سطحی بین دو فاز آبی و آلی شده و به ترکیب شدن آن ها با هم کمک می کنند. همین امر موجب شده این ماده بتواند به ایجاد کف و فوم کمک کند و در پاک کنند ها استفاده شود.

این ترکیب به دو صورت طبیعی و سنتزی وجود دارد که امروزه برای تامین نیاز صنعت، در حجم بالایی به صورت مصنوعی تولید می شود. همچنین می توان آن را به صورت طبیعی از نفت، ترکیبات گیاهی مانند پالم یا روغن نارگیل تهیه کرد. برای تولید سدیم لوریل سولفات، ابتدا ترکیب تری اکسید گوگرد با لوریل الکل گیاهی یا نفتی با هم ترکیب می شوند و محصول هیدروژن لوریل سولفات را تشکیل می دهند. سپس هیدروژن لوریل سولفات با کربنات سدیم خنثی می شود تا SLS تولید شود.

مزایای سدیم لوریل سولفات در خمیردندان

همانطور که گفته شد این ترکیب به دلیل خواص سورفکتانتی و کف کنندگی ای که دارد در بسیاری از پاک کننده ها مورد استفاده قرار می گیرد. این خاصت باعث می شود که بسیاری از ذرات کثیف، چربی ها و آلودگی ها در آن حل شده و جدا شود. همین امر موجب شده از آن در بسیاری از شویند ها مانند شامپو، صابون، لوسیون، خمیردندان و… استفاده شود.

SLS در خمیردندان ها موجب حذف باقی مانده غذاها روی دندان شده و به پاک و تمیز شدن آن ها کمک می کند. از طرفی خاصیت سورفکتانتی آن موجب ایجاد کف در خمیردندان و از بین رفتن چربی ها و آلودگی های روی دندان ها می شود.

معایب سدیم لوریل سولفات در خمیردندان

برخی افراد به SLS حساسیت دارند و در نتیجه استفاده از خمیردندان های حاوی این ماده دچار مشکل آفت می شوند که به این دسته از افراد پیشنهاد می شود از خمیردندان های فاقد SLS استفاده کنند. در این نوع خمیردندان ها از سورفکتانت های دیگری به جای این ترکیب استفاده می شود که می تواند احساس طراوت و پاکیزگی را در دهان ایجاد کند. برخی از دیگر مضرات این ماده در خمیردندان شامل موارد زیر است:

• SLS موجب کاهش پایداری زیستی فلوراید می شود. برخی مطالعات نشان داده اند که افزایش مقادیر این ماده باعث کاهش حلالیت فلوارید در محیط قلیایی شده و در نتیجه این ماده روی مینای دندان رسوب می کند. غلظت معمول فلوراید در خمیردندان حدود ۰/۵ تا ۲ درصد بوده و هدف اصلی آن استفاده موضعی روی دندان است. بنابراین ایجاد اختلال در این عمل یکی مزایای اصلی مسواک زدن (قرار گیری موضعی فلوراید روی دندان) را تضعیف می کند.
• این ترکیب می‌تواند بروز زخم‌های آفتی را افزایش دهد. این مورد در تعداد کمی از مطالعات تأیید شده است و مشاهده شده است که اثر دناتوره‌کنندگی SLS بر روی لایه موسین دهان، با قرار گرفتن در معرض اپیتلیوم زیرین، باعث افزایش بروز آفت‌های عودکننده می‌شود.
• از دیگر معایب این ماده می توان به تغییر احساس چشایی اشاره کرد چرا که می تواند روی عملکرد سلول های چشایی اثر گذاشته و ادراک چشایی را به مدت ۴ ساعت دچار اختلال کند.
• ایجاد سوزش در دهان در برخی افراد پس از استفاده از خمیردندان های حاوی این ماده مشاهده شده است.

وقتی نوبت به انتخاب خمیردندان می رسد، انتخاب خمیردندانی که فاقد این ماده باشد بسیار منطقی است تا از مضرات احتمالی جلوگیری شود و فواید خمیردندان برای سلامت دهان به حداکثر برسد.

آیا استفاده از خمیردندان های حاوی SLS خطرناک است؟

به طور کلی، نگرانی های بهداشتی و ایمنی برای SLS حداقل است. اما برخی از جزئیات وجود دارد که باید بدانید:

• NIH می گوید SLS یک ترکیب بی خطر برای محصولات مراقبت شخصی مصرف کننده است و سرطان زا نیست.
• به گفته NIH، بیمارانی که از استوماتیت یا درد دهان رنج می برند و از خمیر دندان حاوی SLS استفاده می کنند، تحریک بیشتری خواهند داشت، در حالی که خمیر دندان بدون SLS درد را کاهش می دهد.
• اگر عناصر جداگانه آن را استخراج کنید یا ترکیب شیمیایی آن را تغییر دهید، ممکن است SLS سمی شود.
• در نهایت، وقتی این ماده به اندازه کافی فرموله و واجد شرایط باشد، ایمن است و خطرناک نیست.
• قبل از تصمیم گیری آگاهانه، خوب است که همه حقایق را بدانید. هنگامی که صحبت از خمیر دندان با سدیم لوریل سولفات یا بدون آن می شود، مشورت با دندانپزشک خود برای دریافت دیدگاه او به شما کمک می کند تا تصمیم درست تری بگیرید.

جمع بندی

SLS یک ترکیب آلی است که به علت خاصیت دوگانه دوستی و سورفکتانتی که دارد در بسیاری از پاک کننده ها و محصولات مراقبت شخصی مانند شامپو و خمیردندان استفاده می شود. سدیم لوریل سولفات در خمیردندان موجب حذف باقی مانده غذاها از روی دندان شده و به دلیل کف زا بودن موجب پاک شدن آلودگی ها و چربی ها از روی دندان ها می شود. همچنین این ماده ارزان و در دسترس بوده و به همین دلیل در بسیاری از خمیردندان ها به کار برده می شود. معایب SLS شامل کاهش اثر فلوراید موجود در خمیردندان، ایجاد آلرژی و حساسیت، ایجاد آفت دهان و… می شود. بنابراین می توان برای حل این مشکل از خمیردندان های بدون سدیم لوریل سولفات استفاده کرد. پیشنهاد می شود برای اطلاعات بیشتر و تصمیم بهتر با پزشک خود مشورت کنید.